Reisverslag Israël

>>NIEUW<< Wilt u meer horen over deze bijzondere reis? Twee reisgenoten komen tijdens de theemiddag van woensdag 31 mei over de reis en de ontmoeten daar vertellen. Meer info: Theemiddag 31 mei.

Een groep, waarvan het merendeel gemeenteleden, is 8 maart naar Israël vertrokken voor een mooie en bijzondere rondreis door het land. Hieronder kunt u het reisverslag per dag teruglezen.

Dag 1

Na een paar maanden verlangend uitzien, was het afgelopen woensdag zo ver: 28 pelgrims ontmoeten elkaar bepakt en bezakt op Schiphol. Bestemming: Israël!
Na een voorspoedige vlucht landen we eind van de middag op het vliegveld van Tel Aviv. Het ontvangstcomité: zon, blauwe lucht en witte wolkjes.
We zetten koers naar Massabe Sade, een kibboets in de Negev woestijn. Hier verblijven we twee nachten. We kregen er een heerlijke Israëlische maaltijd aangeboden. En toen naar bed. Na de lange reis daalde de rust al snel neer. De eerste dag…

Dag 2

We gaan het Heilige land verkennen. Onze reisleider Douwe van der Sluis neemt ons mee onder het thema Plaatsen, verhalen en verlangens. We hebben overnacht in een kibboets in de Negev-woestijn. Vanaf daar trekken we verder de woestijn in. Eerst naar het graf van Ben Gurion, stichter van de staat Israël in 1948. Een visionair met idealen voor de staat, gedreven voor emancipatie en door het socialisme. Zoekend een plaats waar joden wel thuis kunnen zijn met openheid naar anderen.
Nog verder de woestijn in zien we prachtige rotspartijen en zien we bijna voor ons hoe Mozes water uit de rotsen kon slaan.
Abraham zou gezegd hebben: Wie zou je te eten geven in de woestijn? Wij hebben ontdekt, dat kan ook de McDonalds zijn.. Een echte woestijnervaring zullen we maar zeggen.
Naast de weg staan bordjes met oppassen voor kamelen, dat zie je op Scheveningen niet elke dag.
Via de weg komen we aan in Urim bij een prachtige Kibboets waar de Nederlandse Irene ons vertelt over haar leven hier en de socialistische idealen maar ook moeilijke omstandigheden voor joden in Nederland en elders die haar hier gebracht hebben. De tweede dag…

Dag 3

Vanmorgen vroeg uit de veren want de koffers moesten worden gepakt. Na het ontbijt vertrokken we uit de kibboets Massabe Sade naar Jeruzalem. De route bracht ons door de Negev-woestijn bij de Dode Zee. Tijdens een stop bij de zoutrotsen kon het verhaal van Sodom en Gomorra en van Lot en zijn in een zoutpilaar veranderende vrouw niet ontbreken. Wie durft er nog om te kijken..?!

Dan door naar het iets verder aan de Dode Zee gelegen Massada. Bekend van het verzet tegen de Romeinse overheersers. Vlak voordat de Romeinen na een lange belegering de vesting dreigden in te nemen, pleegden de daar aanwezige Joden collectief zelfmoord.
Een kabelbaan bracht ons naar boven. Daar hoog op die rots, onder een strak blauwe hemel en een stralende zon spraken we over waarom de burcht ooit gebouwd was en waarom en hoe het verhaal door de eeuwen heen verteld en gebruikt werd. Maar ook wie die Joden waren die zich verzet hebben; wat waren hun drijfveren en hoe keek men door de eeuwen heen naar hen. Een indringende ervaring om er te zijn, maar ook om je te beseffen hoeveel lagen en kanten een gebeurtenis als deze kan hebben.

Van de Dode Zee op zo’n 430 meter onder zeeniveau gingen we vervolgens letterlijk op naar Jeruzalem dat op zo’n 750 meter boven zeeniveau ligt. De eerste blik op de Tempelberg en de Olijfberg zijn indrukwekkend. We verblijven hier 6 dagen in het Holy Land Hotel. Er staan ons vast weer mooie ervaringen te wachten.

Dag 4

De introductie begon de avond tevoren met het lezen van psalm 122. Een psalm van David, een lofzang op Jeruzalem. De reisleider geeft aan dat nu het drieluik: de verhalen, de plaatsen, het verlangen nagenoeg gaan samenvallen als je alles op je laat inwerken.

De dag vangt aan met een ov-busrit (275) naar de Olijfberg. De tocht doet mij enigszins denken aan het liedje: “Jeruzalem, O stad zo vol gebouwd”. Vanwege de drukte gaan we verder te voet.

We starten op de locatie waar gedacht wordt dat de Hemelvaart heeft plaatsvonden. Daarna lopen we verder over de Olijfberg. Met een prachtig uitzicht op de Tempelberg horen we een imposant verhaal over hoe de tempel, de Al-Aqsamoskee, de Rotskoepel, Romeinen, Byzantijnen, Moslims en Joden hebben bijgedragen aan hoe het er nu voor staat. Tijdens deze verhalen kijken we uit over het Kidrondal.

Via de hof van Gethsema en de kerk die hier gebouwd is, gaan we de oude stad in en lopen we over de Via Dolorosa naar de Grafkerk/Opstandingskerk. Deze kerk wordt bewoond door diverse religieuze stromingen. We horen hoe deze ‘oecumene’ op bepaalde punten dusdanig onverenigbaar blijkt, dat een “status quo”-afspraak nodig was om de samenwerking tussen de religies enigszins mogelijk te maken.

Het laatste onderdeel van vandaag was een lezing van een Franciscaanse monnik die zijn taak toelichtte. Een mooi verhaal van een toegewijde levenswijze oude Nederlandse man.
Hij legt uit hoe hij tegen het leven aankijkt. Dat lijkt veel op hoe wij als protestantse diaconie in de wereld staan: Omzien naar elkaar, dichtbij en veraf.
Morgen een kerkdienst bijwonen in de Duitse taal in een Lutherse kerk. We zijn benieuwd.

Dag 5

Vanmorgen stond, zoals voor velen van ons gebruikelijk, een kerkdienst op het programma. Het goede van deze dienst was op voorhand de begintijd van 10:30 uur.
De kerk van de verlossing (the holy redeemer church) hield een Duitstalige kerkdienst met een koper ensemble en het avondmaal. Het leek de Nieuwe Badkapel wel. De preek ging over het afslaan van het oor door Petrus en de genezing daarvan door Jezus. Mooi was ook het gezamenlijk uitspreken van de geloofsbelijdenis en het Onze Vader, door onze bijdrage, in 2 talen.
Na de dienst was er koffie of thee met een koekje in hun ‘kapelzaal’, de kloostergangen rondom de binnentuin..

Na de koffie volgde een wandeling naar het Joodse kwartier van Jeruzalem alwaar we de klaagmuur op afstand konden bekijken met daarbij een gesprek over de confrontatie tussen religies. We bezochten ook de vermeende locatie van het Laatste Avondmaal en de uitstorting van de Heilige Geest.
Vanuit het Joodse kwartier, zetten we de wandeling voort naar een plek waar de “nieuwe stad” was opgebouwd. Hier was ook een molen te zien en een gebouw met een YMCA hotel. Een deel van de groep bezocht hierna nog de klaagmuur.

Na het diner was er een ontmoeting met Leontine Veerman. Zij is een Nederlands journaliste die getrouwd is met een Joodse man. Zij doet werk voor het Elah Center, een organisatie die overlevenden van de oorlog helpt met allerlei problemen. Haar verhaal gaat over het conflict tussen Israël en de Palestijnse gebieden. Een boeiend gesprek over zeer complexe situaties. Het blijkt moeilijk om je te verplaatsen in de gevoelens en de beleving van al die verschillende groepen. Hiermee kwam een einde aan dag 5.

Dag 6

Vandaag staat een bezoek aan Bethlehem op het programma. Bij het verlaten van Jeruzalem herleven oude verhalen en voegen we ons in de drukte van wat een Bijbelse volksverhuizing lijkt. Na enige tijd passeren we de muur die Palestijns gebied markeert. Een confronterende aanblik van een letterlijk splijtend conflict.

In Bethlehem aangekomen gaan we naar de Geboortekerk. Onder de kerk bevindt zich de grot waar Christus ter wereld zou zijn gekomen. Ook hier vele pelgrims en toeristen. De één hevig fotograferend de ander in volle devotie.

Van hieruit naar Beth Sahour, vlak buiten Bethlehem. De omliggende velden zijn bekend omdat hier de herdertjes bij nachte lagen. We ontmoeten er Kristel Letschert. Zij is Nederlandse, werkt hier als gids en is getrouwd met een Palestijn. Zij vertelt ons hoe het is om als Palestijn in deze gebieden te wonen en met welke beperkingen je hier te maken hebt. De sprekers tijdens deze reis geven ons vanuit verschillende perspectieven een brede inkijk in het Israëlisch-Palestijns conflict. Het toont de complexiteit en zet tot nadenken.
Hierna zijn we nog de velden van Efrata ingetrokken. De vele bebouwing maakt het wat moeilijk om schaapjes en herdertjes in te beelden, maar onze herder-voor-één-dag, Kristel, leidde ons naar een mooie plek. In het daar wat glooiende land bevinden zich vele grotten. Grotten die in de afgelopen eeuwen onderdak hebben geboden aan mens en dier. Mogelijk of zelfs waarschijnlijk was de stal uit ons kerstverhaal ook zo’n grot?! Maar in dit soort grotten zochten onze herders en schapen in de nacht dus hun toevlucht. Misschien heeft het Hemels licht van die vele engelen dan wel de grot beschenen waar wij nu staan en klonk hier het engelenkoor!? Een mooie gedachte…

We verlieten de grot weer, het heuvelland in, op weg naar huis. In de hoek van de grot stond een in het steen uitgehouwen bak. Het deed in vroeger tijden dienst als voederbak voor de dieren. Waarschijnlijk was deze al ruim tweeduizend jaar oud…

Dag 7

Vanmorgen vertrokken we naar de andere kant van Jeruzalem voor een bezoek aan Yad Vashem, het museum over de Shoah voor het herdenken van de Joodse slachtoffers en de redders van Joden. Dat werd een zeer indrukwekkende en tegelijk huiveringwekkende ochtend. Foto’s, films, voorwerpen en getuigenverslagen in het museum drukken je met je neus op de absolute waanzin die zich voor, tijdens en na de oorlog heeft afgespeeld. In het park om het museum staan vele monumenten die herinneren aan Joodse mannen, vrouwen, kinderen en gemeenschappen die niet meer zijn. De zich die dag (ongekend voor deze streek!) neerstortende regen accentueerde alles nog eens. De hemel leek te huilen om zo veel waanzin.

Terug in Jeruzalem, gaan we die middag vanwege het slechte weer een stuk over de muren van de oude stad wandelen. De uitzichten zijn prachtig en het weer valt gelukkig mee. Wel een leuke ervaring om over de muren te lopen. Muren die ook bestaan uit 3 lagen uit de diverse tijden van overheersing door Romeinen, Byzantijnen en Arabieren.
Zoals je op een foto kunt zien is Duindorp of Scheveningen-dorp langs geweest voor de kerstbomen. Deze hebben ze niet meegekregen.

Dag 8

Op dag 8 waren een aantal van ons vroeg uit de veren. Om 7 uur is er namelijk kort de mogelijkheid om de tempelberg te bezoeken. Daarna gingen we op een ongeplande reis naar Qumran aan de Dode Zee.
We bezoeken eerst het vermeende graf van Mozes (volgens de moslims) in de Negev-woestijn. Het is een kleine nederzetting met een aantal gebedshuizen en een ruimte met een enorme sarcofaag waar Mozes in begraven zou liggen. Het geheel met uitzicht op de berg Nebo en wat grafzerken verspreid over de berg. Buiten de locatie zien we een kameel. De kameel wordt veelvuldig op de foto gezet maar is net even te wild om er op te zitten.

Daarna naar Qumran, de plek waar rond 1950 de Dode Zeerollen zijn gevonden. Opgravingen laten een nederzetting zien van de Essenen (een soort kloosterorde) die hier rond het begin van onze jaartelling woonden en werkten. Er wordt aangenomen dat deze Essenen de rollen in de grotten hebben verborgen. Imposante rotspartijen tekenen de omgeving waar de rollen zijn gevonden.

In de middag dalen we af naar de laagste plek op aarde (430 meter onder zeeniveau) voor een ‘duik’ in de Dode Zee. Het was door de wind een beetje wild water maar er waren binnen de groep veel volhouders. Na een klein uurtje dobberen en smeren kwam een ieder uit de Dode Zee rollen.
Vanavond een laatste avondmaal in Jeruzalem. Morgen naar het noorden naar een ander overnachtingsadres.

Dag 9

Met een laatste blik op de Tempel- en Olijfberg verlaten we Jeruzalem. Wat een prachtige tijd was dit!
De eerste stop is bij een klooster in the middle of nowhere. Dat is in dit land vrij normaal. Dit Grieks Orthodox klooster met een mooie kapel ligt in een oase van rust, bomen en bloemen en vertelt het verhaal van Gerasimos (Geronimo) die een leeuw redde. Die leeuw bleef bij hem en overleed vlak na Gerasimos, door verdriet. Een mooi verhaal.

Met aan de overkant Jordanië stoppen we aan de oever van de Jordaan op de plaats waar Jezus zou zijn gedoopt door Johannes de Doper. Het is erg druk. We zien hoe er wordt gedoopt middels onderdompeling.

Daarna gaan we verder naar het noorden via Beth Shean. Hier is een prachtige opgraving met straten, paleizen, amphitheater, theater etc. Deze bloeiende stad kwam in 647 plotseling tot stilstand door een enorme aardbeving. Een boom op de top van een berg was het decor van de verhanging van Judas in de film ‘Jesus Christ Superstar’.

Daarna rijden we door richting het meer van Galilea. We komen aan bij de kibboets van Sha’ar Hagolan. Dit is de laatste stop voor de terugreis. Hier zullen we drie nachten verblijven.

Dag 10

Vanmorgen voor het eerst wakker geworden in de nieuwe kibboets. In plaats van de geluiden van een drukke stad nu het geluid dat klinkt als een concert van wel honderd vogels. De appartementen zijn goed en de ruimten er omheen staan vol met bloeiende bomen en planten. Een oase.

We vertrekken naar het meer van Galilea, ook wel bekend als het meer van Tiberias. Daar nemen we de boot voor een tochtje over het meer. We spreken over de Bijbelverhalen die zich hier hebben afgespeeld maar genieten ook van de heerlijke zon. Tijdens de lunch wordt door een aantal van ons, geheel in stijl met het thema, de lokale Sint Petrusvis besteld.
Deze omgeving is het toneel geweest van vele Bijbelse gebeurtenissen. We bezoeken de berg van de zaligsprekingen en het vermeende huis van Petrus. We spreken over de verhalen maar zeker ook over de achtergronden. Ook gaan we naar een kerk die is gebouwd als herinnering aan de wonderbare spijziging die zich daar zou hebben afgespeeld. In die kerk ligt een wereldberoemd mozaïek met twee vissen en vijf, nee vier broden..Vier? Maar hoe zit het dan met de VIJF broden en twee vissen? Wij weten het inmiddels…

We laten het meer achter ons en keren huiswaarts. Daar genieten we nog even van het mooie zwembad. ‘s-Avonds ontmoeten we Riad Ali. Hij is een vooraanstaand Israelisch journalist en behoort tot de Druzen. Hij gaf ons een inkijk hoe het is om een Druus in Israël te zijn. Dat is niet op alle fronten een rooskleurig beeld. Er werd nog lang nagekaart.

Dag 11

Sjabbat Shalom!
Op deze warme en zonovergoten zaterdag brengt de reis ons naar de Golanhoogten. We bezoeken Gamla, een versterkte nederzetting ten tijde van de Joodse opstand. Vanaf een hoger gelegen deel zijn de restanten van de muren en huizen duidelijk zichtbaar. Het is niet moeilijk voor te stellen hoe de belegering van de nederzetting moet hebben plaatsgevonden. Het uitzicht is fantastisch en geeft een doorkijk tot aan het meer van Tiberias. Boven onze hoofden vliegen grote gieren.

We lopen verder het achterland in. Middels een hike van zo’n drie kwartier komen we bij een waterval. De omgeving lijkt op een Zwitsers alpenlandschap compleet met koeien, veel groen en werkelijk een tapijt aan bloemen. Na de vele indrukken van de afgelopen week, krijgt de geest zo even rust om op adem te komen en zich te verlustigen aan de prachtige natuur.
Nu nog een stevige wandeling terug, waarna we in de schaduw van de olijfbomen een picknick hkuden. Vanzelf volgen de goede gesprekken.

Met nog een bezoek aan de opgravingen bij Chorazin sluiten we het programna af.
Na het laatste avondmaal van deze reis komen we nog even bij elkaar waarin we ook terugkijken op deze prachtige reis met ook een terugblik door de inspirators van deze reis, Michael en Gonny. Tot slot volgt nog een dankwoord aan de reisleider Douwe van der Sluis. Het was een feest om met deze Rabbi door het heilige land te trekken, langs plaatsen, verhalen en verlangens.
Met een verrijkte geest keren we straks huiswaarts.

Dag 12

En dan was daar de laatste dag van deze prachtige reis. Na het afscheid van de kibboets en een laatste blik op het meer van Tiberias zette de chauffeur er de vaart in. Maar nog niet naar het vliegveld, want we hadden nog 1 tussenstop en wel in Nazareth bij de kerk van de aankondiging. Zo eindigt onze reis waar het allemaal begon, de plek waar de engel aan Maria kwam vertellen dat zij de Zoon van God ter wereld zou brengen. Waar je hier een idyllisch schouwspel verwachtte, kwam je bedrogen uit. Het is een nogal moderne kerk middenin een grote, overvolle, rommelige Arabische stad. De kerkklokken verwelkomden ons op luide toon en nodigden ons uit voor de dienst van 10 uur. Daar hebben we, na de kerk bezichtigd te hebben, dan ook gehoor aan gegeven. Het was een katholieke dienst in het Arabisch. Leve de oecumene!

Na de dienst hebben we de plaatselijke koffiehuizen laten kennismaken met het ‘koffiedrinken na de dienst’ en werd er nog wat nagesproken over de inhoudelijk sterke preek. Maar toen konden we er niet meer aan ontkomen, we moesten nu echt op weg naar huis.

Bij het vliegveld aangekomen, restte alleen de formaliteiten nog en konden we daarna rustig op onze vlucht wachten.
Fout! Het leek wel een uittocht uit Egypte waar we in terecht kwamen; wat een chaos! Een overvolle hal, eindeloos zigzaggende rijen en ongemanierde toonbeelden van ongeduld. Maar daar waar de farao het Joodse volk zo snel mogelijk z’n land uit wilde hebben, waren ze dat hier bepaald niet van plan. Na uren van wachten, controles en nog eens wachten, hadden ook de laatsten zich uit het gewoel bevrijd. Helaas was ondertussen de vertrektijd van ons vliegtuig al verstreken. Met meer hoop dan geloof renden de laatste schapen met onze herder mee naar de gate. En gelukkig, het vliegtuig stond nog te wachten. Hoog in de lucht, wat dichter bij het eeuwige, daalde de rust weer neer. Iedereen was aan boord! Met een koffer vol met mooie herinneringen en rijke ervaringen vlogen we terug naar Nederland en stonden we na zo’n vier uur weer veilig op Schiphol. Wat een prachtige reis!!!